Ο ΕΝΦΙΑ και φέτος θα πρέπει να καταβληθεί σε 5 μηνιαίες δόσεις με την πρώτη να λήγει στις 29 Σεπτεμβρίου 2017 και την τελευταία στις 31 Ιανουαρίου 2018 ενώ προβλέπονται απαλλαγές και εκπτώσεις για τους ιδιοκτήτες ανάλογα με το ύψος του εισοδήματος και την οικογενειακή τους κατάσταση (τρίτεκνοι, πολύτεκνοι κά) καθώς και για τα άτομα με ειδικές ανάγκες.
Ειδικά για τον ΕΝΦΙΑ του 2017 και του 2018 το υπουργείο Οικονομικών έχει ανακοινώσει την απαλλαγή των ιδιοκτητών κατοικιών στα νησιά της Λέσβου και της Κω που επλήγησαν από τους σεισμούς υπό την προϋπόθεση ότι έχουν υποστεί ζημιές.
Οι φορολογούμενοι θα πρέπει να γνωρίζουν ότι επιστροφές από τον φόρο εισοδήματος που ενδεχομένως έχουν, συμψηφίζονται με το ποσό του ΕΝΦΙΑ με βάση την πρακτική που ακολουθείται τα τελευταία χρόνια από το υπουργείο Οικονομικών. Παράλληλα οι ιδιοκτήτες ακινήτων εφόσον αμφισβητούν την πράξη προσδιορισμού του ΕΝΦΙΑ διατηρούν το δικαίωμά της ενδικοφανούς προσφυγής με αίτημα την επανεξέτασης της πράξης στο πλαίσιο της διοικητικής διαδικασίας. Η αίτηση όπως είναι γνωστό πρέπει να υποβάλλεται από τον υπόχρεο εντός 30 ημερών από την ημερομηνία κοινοποίησης της πράξης σε αυτόν ή από τη συντέλεση της παράλειψης.
Ο υπολογισμός του ΕΝ.Φ.Ι.Α. θα γίνει όπως ακριβώς και πέρυσι:
1) θα ισχύσει και φέτος η απαλλαγή των αγροτεμαχίων και των λοιπών εδαφικών εκτάσεων εκτός σχεδίων πόλεων ή οικισμών από τον συμπληρωματικό ΕΝ.Φ.Ι.Α. (ο οποίος επιβάλλεται σε όσα φυσικά πρόσωπα έχουν ακίνητη περιουσία συνολικής αντικειμενικής αξίας άνω των 200.000 ευρώ) που ίσχυσε για τα έτη 2014 – 2016.
2) Για την απαλλαγή από τον ΕΝ.Φ.Ι.Α ή την έκπτωση από το ποσό του φόρου προβλέπονται τα ακόλουθα εισοδηματικά και περιουσιακά κριτήρια:
Δικαιούχος απαλλαγής από το 50% του ΕΝΦΙΑ είναι οι οικονομικά ασθενέστεροι φορολογούμενοι εφόσον πληρούν τις ακόλουθες προυποθέσεις:
α) Το συνολικό ετήσιο καθαρό οικογενειακό εισόδημα του προηγούμενου έτους δεν έχει υπερβεί τις 9.000 ευρώ, προσαυξημένο κατά 1.000 ευρώ για τον ή την σύζυγο και για κάθε εξαρτώμενο μέλος της οικογένειας.
β) Το σύνολο της επιφάνειας των κτισμάτων τα οποία κατέχει ο φορολογούμενος και τα λοιπά μέλη της οικογένειάς του δεν υπερέβαινε τα 150 τετραγωνικά μέτρα.
γ) Η συνολική αντικειμενική αξία των κτισμάτων και των εντός σχεδίου πόλεως οικοπέδων που κατέχει ο φορολογούμενος ή η οικογένειά του δεν υπερβαίνει τα 85.000 ευρώ αν πρόκειται για άγαμο, τα 150.000 ευρώ αν πρόκειται για έγγαμο χωρίς παιδιά και τα 200.000 ευρώ αν πρόκειται για έγγαμο με ένα ή δύο εξαρτώμενα τέκνα.
Στις οικογένειες που είναι τρίτεκνες ή πολύτεκνες ή περιλαμβάνουν ανάπηρα άτομα κατά ποσοστό 80% και άνω χορηγείται πλήρης απαλλαγή από τον ΕΝΦΙΑ υπό τις ακόλουθες προϋποθέσεις:
α) Το συνολικό ετήσιο καθαρό οικογενειακό εισόδημα του προηγούμενου έτους, δεν έχει υπερβεί τις 12.000 ευρώ, προσαυξημένο κατά 1.000 ευρώ για τον ή την σύζυγο και κάθε εξαρτώμενο μέλος και
β) Το σύνολο της επιφάνειας των κτισμάτων στα οποία κατέχουν δικαιώματα πλήρους ή ψιλής κυριότητας ή επικαρπίας ο υπόχρεος υποβολής δήλωσης φορολογίας εισοδήματος, η σύζυγος και τα εξαρτώμενα τέκνα της οικογένειάς του δεν υπερβαίνει τα 150 τετραγωνικά μέτρα.
Σημειώνεται ότι οι πέντε καταληκτικές ημερομηνίες πληρωμής των πέντε δόσεων είναι οι ακόλουθες: 29 Σεπτεμβρίου 2017, 31 Οκτωβρίου 2017, 30 Νοεμβρίου 2017, 29 Δεκεμβρίου 2017, 31 Ιανουαρίου 2018.
ΜΑΖΙΚΕΣ ΠΡΟΣΦΥΓΕΣ ΕΝΦΙΑ
A. Η Ολομέλεια του Συμβουλίου της Επικρατείας έκρινε ότι για τον προσδιορισμό της φορολογητέας αξίας των ακινήτων έχει θεσπιστεί αντικειμενικός τρόπος, ώστε, βάσει προκαθορισμένων, ειδικών και πρόσφορων κριτηρίων, να προκύπτει για κάθε ακίνητο μιας περιοχής ορισμένη αξία, ανταποκρινόμενη, κατά προσέγγιση, προς την αγοραία αξία αυτού. Περαιτέρω, έκανε δεκτό ότι ο νομοθέτης, αναγνωρίζοντας τη μεταβλητότητα των συνθηκών της αγοράς και της αγοράς ακινήτων ειδικότερα, οι οποίες επηρεάζουν τις αγοραίες αξίες, καθώς και την πιθανότητα σφαλμάτων κατά τον προσδιορισμό της αντικειμενικής αξίας αυτών, εισήγαγε στο άνω σύστημα προσδιορισμού αξιών των ακινήτων συγκεκριμένη μέθοδο που διασφαλίζει τη νόμιμη αξίωση των πολιτών να καταβάλλουν φόρο, ο οποίος να αντιστοιχεί σε πραγματική και όχι σε πλασματική τους περιουσία. Προέβλεψε, δηλαδή, σύστημα περιοδικής ανά διετία αναπροσαρμογής των αντικειμενικών αξιών, βάσει του οποίου οι αντικειμενικώς καθορισθείσες φορολογητέες αξίες πρέπει να ελέγχονται κατά τακτά χρονικά διαστήματα και να αναπροσαρμόζονται, ώστε να ανταποκρίνονται, κατά το δυνατόν, στις εκάστοτε διαμορφούμενες αγοραίες αξίες.
Σε διαφορετική περίπτωση, εάν δηλαδή α) δεν προβεί στην έναρξη της προβλεπόμενης στο νόμο διαδικασίας και στην εκτίμηση περί της ανάγκης ή μη αναπροσαρμογής ή β) δεν αναπροσαρμόσει τις αντικειμενικές αξίες, όπου προκύπτειαναντιστοιχία αυτών προς τις αγοραίες, εντός της διετίας ή εντός εύλογου χρόνου μετά την πάροδο αυτής, παραλείπει οφειλόμενη νόμιμη ενέργεια επιβαλλόμενη από το άρθρο 41 παρ. 1 του ν. 1249/1982.
Η υπόθεση έφτασε στο Συμβούλιο της Επικρατείας ύστερα από προσφυγή 13 πολιτών, οι οποίοι έχουν ακίνητα σε διάφορα σημεία της χώρας και οι οποίοι υποστήριζαν ότι αφενός η παράλειψη της Διοίκησης να αναπροσαρμόσει τις αντικειμενικές αξίες μέσα στην προβλεπόμενη διετία που τάσσει ο νόμος και αφετέρου η σημαντική μείωση των αξιών όλων των ακινήτων λόγω της οικονομικής κρίσης, έχει ως αποτέλεσμα να καταβάλουν φόρο που ουδόλως αντιστοιχεί στην φοροδοτική τους ικανότητα, καθόσον ο φόρος υπολογίζεται βάσει των αντικειμενικών αξιών που καθορίστηκαν για τελευταία φορά το 2007 και για ορισμένες περιοχές το 2010 και απέχουν πολύ των πραγματικών αξιών.
Το δρόμο για την για την αναπροσαρμογή των αντικειμενικών αξιών των ακινήτων της χώρας και μάλιστα με αναδρομική ισχύ από τον Μάιο του 2015 δείχνει το Συμβούλιο της Επικρατείας. Συγκεκριμένα, με την υπ’ αριθμ. 4446/2015 απόφαση της Ολομέλειας του Συμβουλίου της Επικρατείας ακυρώθηκε η παράλειψη της Διοίκησης να προβεί στην έκδοση σχετικής υπουργικής απόφασης αναπροσαρμογής των αντικειμενικών αξιών των ακινήτων, ενώ παράλληλα ορίστηκε χρόνος έναρξης ισχύος της απόφασης που υποχρεούται να εκδώσει η Κυβέρνηση η 21η Μαΐου 2015.
Β. Με τις υπ’ αριθμ. 2334–2337/2016 αποφάσεις του Συμβουλίου της Επικρατείας κρίθηκε παράνομος ο τρόπος προσδιορισμού των αντικειμενικών αξιών των ακινήτων και κατά συνέπεια και ο προσδιορισμός του ΕΝΦΙΑ σε 4 περιοχές της χώρας και συγκεκριμένα σε Φιλοθέη, Ψυχικό, Νέο Βουτζά και Δελφούς Άμφισσας. Η υπουργική απόφαση καθορισμού των αντικειμενικών αξιών ακυρώθηκε κατά το μέρος εκείνο που αφορά στις 4 συγκεκριμένες περιοχές και όχι για την υπόλοιπη Ελλάδα.
Οι αντικειμενικές αξίες και ο ΕΝΦΙΑ των περιοχών αυτών κρίθηκε μη νόμιμος από 8.6.2016, δηλαδή από την ημέρα συζήτησης των υποθέσεων στο ακροατήριο της 7μελούς σύνθεσης του Β΄ Τμήματος του ΣτΕ με την αιτιολογία ότι ο προσδιορισμός από την Διοίκηση των αντικειμενικών αξιών των ακινήτων πρέπει να διενεργείται με βάση ενιαία (για το σύνολο των περιοχών που έχουν ενταχθεί στο σύστημα αντικειμενικού προσδιορισμού), διαφανή, αρκούντως ορισμένη, πρόσφορη και οικονομετρικά άρτια μεθοδολογία, ώστε να παρέχονται στους βαρυνόμενους επαρκή εχέγγυα ορθού καθορισμού της φορολογούμενης (ελάχιστης εύλογης αγοραίας) αξίας των ακινήτων τους και να τηρείται από τα αρμόδια διοικητικά όργανα το ίσο μέτρο (γνωμοδοτικής και αποφασιστικής) κρίσης. Η ειδική αυτή μέθοδος πρέπει, ιδίως, να λαμβάνει προσηκόντως υπόψη την παρατεταμένη και σταδιακά εντεινόμενη ύφεση της αγοράς ακινήτων, συνεπεία της οικονομικής κρίσης και της επιβάρυνσης της ακίνητης περιουσίας με νέους φόρους, από το 2010 και μετά.
Επιπλέον με τις ανωτέρω αποφάσεις έγινε δεκτό ότι «Κατά την κοινή πείρα, ιδιαίτερα σημαντικό στοιχείο προσδιορισμού της αγοραίας αξίας ενός ακινήτου είναι η τοποθεσία του, ο ως άνω ορισμός πρέπει να γίνεται τουλάχιστον σε επίπεδο δημοτικής ενότητας ή κοινότητας δήμου, κατόπιν συνεκτίμησης (διενεργούμενης κατ’ εφαρμογή της προαναφερόμενης ειδικής μεθόδου) συγκεκριμένων, περιλαμβανόμενων στο διοικητικό φάκελο, πρόσφορων και επίκαιρων στοιχείων για την πραγματική αγοραία αξία των ακινήτων στη σχετική ζώνη ή, σε περίπτωση αιτιολογημένης διαπίστωσης της ανυπαρξίας τέτοιων στοιχείων, με συνεκτίμηση ανάλογων υφιστάμενων στοιχείων για τις όμορες/γειτονικές ζώνες ή για άλλες ζώνες που κρίνονται αιτιολογημένα ότι παρουσιάζουν ουσιώδεις ομοιότητες όσον αφορά την αγορά ακινήτων. Μεταξύ των στοιχείων που (πρέπει να) λαμβάνονται υπόψη στο πλαίσιο αυτό, είναι και η προβλεπόμενη στο άρθρο 261 παρ. 4 του ν. 3852/2010 (απλή) γνώμη του οικείου Δημοτικού Συμβουλίου».
Επισημαίνεται δε στις σχετικές αποφάσεις του Συμβουλίου Επικρατείας ότι «η πρόταση ή/και ο κανονιστικός καθορισμός των τιμών εκκίνησης δεν χωρεί νομίμως, αν γίνεται συλλήβδην για όλες τις ζώνες ορισμένης περιφέρειας ή του συνόλου της επικράτειας, κατά γενική επίκληση και εκτίμηση στοιχείων αναγόμενων σε διάφορες περιοχές και δίχως συγκεκριμένη μεθοδολογία, που να έχει τα προαναφερόμενα χαρακτηριστικά».
Κατά τούτο, έγιναν δεκτές οι επίδικες αιτήσεις και ακυρώθηκε η προσβαλλόμενη υπουργική απόφαση, κατά το μέρος της με το οποίο καθορίστηκαν οι τιμές εκκίνησης των 4 περιοχών.
Ενόψει των ανωτέρω στοιχειοθετούνται λόγοι για την έγερση προσφυγής ενώπιον των αρμόδιων διοικητικών δικαστηρίων που αφορούν:
α) σε περιπτώσεις κατά τις οποίες έχει υπολογιστεί ο ΕΝΦΙΑ χωρίς να έχει ακόμη εκδοθεί υπουργική απόφαση αναπροσαρμογής των αντικειμενικών αξιών
β) σε περιπτώσεις κατά τις οποίες έχει υπολογιστεί ο ΕΝΦΙΑ δυνάμει υπουργικής απόφασης αναπροσαρμογής των αντικειμενικών αξιών, η οποία δεν λαμβάνει υπόψη τα κριτήρια που θέτουν οι υπ’ αριθμ. 2334–2337/2016 αποφάσεις του Συμβουλίου της Επικρατείας.
Απαραίτητη προϋπόθεση για την έγερση προσφυγής ενώπιον των Διοικητικών Δικαστηρίων είναι η προηγούμενη άσκηση ενδικοφανούς προσφυγής ενώπιον της Διεύθυνσης Επίλυσης Διαφορών της Ανεξάρτητης Αρχής Δημοσίων Εσόδων (δια της αρμόδιας ΔΟΥ).
Η υποβολή της ενδικοφανούς προσφυγής είναι απαραίτητη προϋπόθεση για να μπορούμε μετά να προσφύγουμε στα Διοικητικά Δικαστήρια.
Η ενδικοφανής προσφυγή ασκείται μέσα σε τριάντα (30) ημέρες από την ημερομηνία ανάρτησης στο TAXIS του εκκαθαριστικού του ΕΝΦΙΑ.
Η προθεσμία μέσα στην οποία πρέπει να απαντήσει η Διοίκηση επί της ενδικοφανούς προσφυγής είναι 120 ημέρες, η οποία εφ’όσον παρέλθει άπρακτη, (όπως πιθανολογείται σφοδρότατα), παρέχει το δικαίωμα άσκησης προσφυγής στο Διοικητικό Πρωτοδικείο μέσα σε 30 ημέρες από την παρέλευση της προθεσμίας αυτής. Εάν η Διοίκηση απορρίψει ρητώς την ενδικοφανή προσφυγή η προθεσμία των τριάντα (30) ημερών για την προσφυγή ενώπιον των Διοικητικών Δικαστηρίων ξεκινά από την κοινοποίηση της απορριπτικής απόφασης.
Εάν αποφασιστεί από τον φορολογούμενο να διεκδικηθεί το ποσό οφειλής, πρέπει να υποβληθεί στην αρμόδια ΔΟΥ δήλωση επιφύλαξης πληρωμής πριν από την πληρωμή της πρώτης δόσης ή του συνόλου, εάν καταβάλλεται εφ’άπαξ.